Οι ήχοι ανάλογα με την κλίμακα που χρησιμοποιούν χωρίζονται σε τρία Γένη
α) Διατονικό
β) Χρωματικό και το
γ) Εναρμόνιο
Το Διατονικό Γένος αποτελούν ο Πρώτος, ο Τέταρτος, Πλάγιος Πρώτος και Πλάγιος Τέταρτος ήχος.
Το Χρωματικό Γένος αποτελούν ο Δεύτερος και Πλάγιος Δεύτερος.
Το Εναρμόνιο Γένος αποτελούν ο Τρίτος και ο Βαρύς.
Οι ήχοι κατά την εκτέλεση τους χρησιμοποιούν τους ίδιους χαρακτήρες. Οι οκτώ ήχοι διαφέρουν μεταξύ των στη μουσική σύνθεσή των χαρακτήρων, που γίνονται οι καταλήξεις των. Κάθε ήχος έχει διαφορετικές καταλήξεις (διαφορετική σύνθεση χαρακτήρων) και διαφορετικό άκουσμα.
Εκτός της μουσικής σύνθεσης, μεγάλο ρόλο παίζουν οι διάφορες αλλοιώσεις (Διέσεις και Υφέσεις), που άλλοτε σημειώνονται στο μουσικό κείμενο και άλλοτε όχι. Οι αλλοιώσεις αυτές προέρχονται από τις Κλίμακες που χρησιμοποιούν οι ήχοι, από τις Φθορές, τις Χρόες και τις Έλξεις. Γενικά αλλοιώσεις στους φθόγγους συναντούμε:
α) Στις Κλίμακες. Όπως αναφέρθηκε οι κλίμακες έγιναν από την αλλοίωση ορισμένων φθόγγων της Φυσικής Διατονικής κλίμακας, οι δε αλλοιωμένοι φθόγγοι είναι γνωστοί και σταθεροί. Από τους αλλοιωμένους αυτούς φθόγγους εξαρτάται και η μελωδία των κλιμάκων. Στις Κλίμακες οι αλλοιωμένοι φθόγγοι δεν σημειώνονται με κάποια Δίεση ή Ύφεση, αλλά εκτελούνται από όσους γνωρίζουν τις διαφορές των κλιμάκων, από την Διατονική κλίμακα, και εκτελούν τις κλίμακες με τις ανάλογες αυξομειώσεις των φθόγγων που υπάρχουν στη κλίμακα, που ψάλλεται τον ύμνο.
β) Αλλοίωση των φθόγγων γίνονται και με τα δύο κοινά σημεία αλλοίωσης Δίεση και Ύφεση, που αλλοιώνουν μόνο τον φθόγγο που τίθενται, μπαίνουν δε σε όλους τους φθόγγους και σε όλες τις Κλίμακες και σημειώνονται (είναι ορατά),στο μουσικό κείμενο.
γ) Αλλοιώσεις των φθόγγων γίνονται με τις Φθορές, που ανήκουν στις Κλίμακες και επηρεάζουν προτάσεις ή ολόκληρο τον ύμνο, αλλάζοντας Τετράχορδα ή Κλίμακα. Οι αλλοιωμένοι φθόγγοι των Φθορών δεν σημειώνονται στο κείμενο. Η σωστή εφαρμογή των Φθορών γίνεται από όσους γνωρί- ζουν την εκτέλεση των Φθορών και ποίοι φθόγγοι αλλοιώνον- ται από την ενέργεια των.
δ) Αλλοίωση των φθόγγων γίνονται και με τις τρεις Χρόες, που ενεργούν μόνο σε ένα Τετράχορδο ή Πεντάχορδο και παύει η ενέργεια των. Όπως και στις Φθορές δεν σημειώνονται στο κείμενο οι αλλοιώσεις. Οι αλλοιωμένοι φθόγγοι εκτελούνται από όσους γνωρί- ζουν την ενέργεια των Χροών. ε) Αλλοίωση των φθόγγων γίνεται και στις Έλξεις. Όπως έχει αλλού αναφερθεί, Έλξη είναι η ιδιοτροπία (ιδιομορφία) που έχουν οι Δεσπόζοντες φθόγγοι να έλκουν προς το μερος τους, τους πιο κάτω ή τους πιο πάνω από αυτούς φθόγγους, όταν το κείμενο περιφέρεται γύρω από αυτούς.
Υπενθύμιση:
α) Οι αυξομειώσεις των φθόγγων των Κλιμάκων των Έλξεων και των Φθορών δε σημειώνονται με Διέσεις ή Υφέσεις στο κείμενο, αλλά είναι θέμα γνώσης της Θεωρίας των Κλιμάκων και Έλξεων και της καλής και σωστής εκτέλεσης της παραλλαγής και του μέλους.
β) Στις Φθορές και στις Χρόες καθορίζεται μεν το μέρος στο ο- ποίο θα γίνουν οι αλλοιώσεις, αλλά δεν σημειώνονται στο κείμενο οι Διέσεις και Υφέσεις.
γ) Πολλές αλλοιώσεις των Έλξεων συμπίπτουν με τις αλλοιώσεις των κλιμάκων, από την Διατονική Κλίμακα. Από το βιβλίο «Θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής», του Πρωτοψάλτη Χριστόδουλου Παπαστεφάνου. (Σχολή Βυζαντινής Μουσικής ο Μέγας Βασίλειος. Λευκωσία).
α) Διατονικό
β) Χρωματικό και το
γ) Εναρμόνιο
Το Διατονικό Γένος αποτελούν ο Πρώτος, ο Τέταρτος, Πλάγιος Πρώτος και Πλάγιος Τέταρτος ήχος.
Το Χρωματικό Γένος αποτελούν ο Δεύτερος και Πλάγιος Δεύτερος.
Το Εναρμόνιο Γένος αποτελούν ο Τρίτος και ο Βαρύς.
Οι ήχοι κατά την εκτέλεση τους χρησιμοποιούν τους ίδιους χαρακτήρες. Οι οκτώ ήχοι διαφέρουν μεταξύ των στη μουσική σύνθεσή των χαρακτήρων, που γίνονται οι καταλήξεις των. Κάθε ήχος έχει διαφορετικές καταλήξεις (διαφορετική σύνθεση χαρακτήρων) και διαφορετικό άκουσμα.
Εκτός της μουσικής σύνθεσης, μεγάλο ρόλο παίζουν οι διάφορες αλλοιώσεις (Διέσεις και Υφέσεις), που άλλοτε σημειώνονται στο μουσικό κείμενο και άλλοτε όχι. Οι αλλοιώσεις αυτές προέρχονται από τις Κλίμακες που χρησιμοποιούν οι ήχοι, από τις Φθορές, τις Χρόες και τις Έλξεις. Γενικά αλλοιώσεις στους φθόγγους συναντούμε:
α) Στις Κλίμακες. Όπως αναφέρθηκε οι κλίμακες έγιναν από την αλλοίωση ορισμένων φθόγγων της Φυσικής Διατονικής κλίμακας, οι δε αλλοιωμένοι φθόγγοι είναι γνωστοί και σταθεροί. Από τους αλλοιωμένους αυτούς φθόγγους εξαρτάται και η μελωδία των κλιμάκων. Στις Κλίμακες οι αλλοιωμένοι φθόγγοι δεν σημειώνονται με κάποια Δίεση ή Ύφεση, αλλά εκτελούνται από όσους γνωρίζουν τις διαφορές των κλιμάκων, από την Διατονική κλίμακα, και εκτελούν τις κλίμακες με τις ανάλογες αυξομειώσεις των φθόγγων που υπάρχουν στη κλίμακα, που ψάλλεται τον ύμνο.
β) Αλλοίωση των φθόγγων γίνονται και με τα δύο κοινά σημεία αλλοίωσης Δίεση και Ύφεση, που αλλοιώνουν μόνο τον φθόγγο που τίθενται, μπαίνουν δε σε όλους τους φθόγγους και σε όλες τις Κλίμακες και σημειώνονται (είναι ορατά),στο μουσικό κείμενο.
γ) Αλλοιώσεις των φθόγγων γίνονται με τις Φθορές, που ανήκουν στις Κλίμακες και επηρεάζουν προτάσεις ή ολόκληρο τον ύμνο, αλλάζοντας Τετράχορδα ή Κλίμακα. Οι αλλοιωμένοι φθόγγοι των Φθορών δεν σημειώνονται στο κείμενο. Η σωστή εφαρμογή των Φθορών γίνεται από όσους γνωρί- ζουν την εκτέλεση των Φθορών και ποίοι φθόγγοι αλλοιώνον- ται από την ενέργεια των.
δ) Αλλοίωση των φθόγγων γίνονται και με τις τρεις Χρόες, που ενεργούν μόνο σε ένα Τετράχορδο ή Πεντάχορδο και παύει η ενέργεια των. Όπως και στις Φθορές δεν σημειώνονται στο κείμενο οι αλλοιώσεις. Οι αλλοιωμένοι φθόγγοι εκτελούνται από όσους γνωρί- ζουν την ενέργεια των Χροών. ε) Αλλοίωση των φθόγγων γίνεται και στις Έλξεις. Όπως έχει αλλού αναφερθεί, Έλξη είναι η ιδιοτροπία (ιδιομορφία) που έχουν οι Δεσπόζοντες φθόγγοι να έλκουν προς το μερος τους, τους πιο κάτω ή τους πιο πάνω από αυτούς φθόγγους, όταν το κείμενο περιφέρεται γύρω από αυτούς.
Υπενθύμιση:
α) Οι αυξομειώσεις των φθόγγων των Κλιμάκων των Έλξεων και των Φθορών δε σημειώνονται με Διέσεις ή Υφέσεις στο κείμενο, αλλά είναι θέμα γνώσης της Θεωρίας των Κλιμάκων και Έλξεων και της καλής και σωστής εκτέλεσης της παραλλαγής και του μέλους.
β) Στις Φθορές και στις Χρόες καθορίζεται μεν το μέρος στο ο- ποίο θα γίνουν οι αλλοιώσεις, αλλά δεν σημειώνονται στο κείμενο οι Διέσεις και Υφέσεις.
γ) Πολλές αλλοιώσεις των Έλξεων συμπίπτουν με τις αλλοιώσεις των κλιμάκων, από την Διατονική Κλίμακα. Από το βιβλίο «Θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής», του Πρωτοψάλτη Χριστόδουλου Παπαστεφάνου. (Σχολή Βυζαντινής Μουσικής ο Μέγας Βασίλειος. Λευκωσία).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου